Tôi không rõ mình đã yêu quê hương từ khi nào. Có thể là từ cái buổi chiều đầu tiên biết chạy chân trần trên con đường đất đỏ dẫn ra cánh đồng đang mùa lúa trổ đòng đòng thơm ngát. Cũng có thể là từ lần đầu tiên đứng trước lũy tre làng, lặng người nghe tiếng gió rì rào như một lời ru của mẹ vọng từ xa xăm. Mà cũng có khi là từ những chiều mưa rả rích, ngồi bên cửa sổ nhìn từng giọt nước đọng trên lá chuối ngoài vườn, lòng chợt thấy một thứ thương yêu rất đỗi mơ hồ. Quê hương như thế đấy — âm thầm mà sâu nặng, giản dị mà không gì thay thế nổi.
Lúc bé, tôi cứ ngỡ quê hương chỉ là cái xóm nhỏ nơi tôi sinh ra, là con đường đất dẫn từ nhà ra chợ, là cái ao làng với bè rau muống tươi non, là gốc đa đầu đình nơi lũ trẻ chúng tôi chơi đánh bi, đá gà. Tôi không biết rằng hai chữ “quê hương” còn bao hàm cả bầu trời tuổi thơ, những kỷ niệm vụn vặt, những con người đã từng đi ngang qua đời nhau trong im lặng mà để lại trong tim vết hằn dịu dàng như ánh nắng.
Quê hương tôi không có những thứ hoành tráng để khoe với đời. Không có biển xanh hay núi cao kỳ vĩ. Không có lễ hội lớn hay danh lam thắng cảnh. Chỉ có những ngôi nhà mái ngói cũ kỹ, những lũy tre xanh rì rào trong gió, những buổi chiều lũ trẻ gọi nhau í ới ngoài đồng. Nhưng chính cái bình dị ấy mới là điều khiến người xa quê dễ chạnh lòng.
Lớn lên, người ta thường mang theo hành trang là hoài bão và ước mơ, bỏ lại sau lưng tiếng gà gáy mỗi sớm, mùi rơm rạ nồng nàn, tiếng mẹ gọi vọng vào bếp. Người ta mải mê kiếm tìm danh vọng nơi đô thành, rồi một ngày giữa chốn ồn ào, bỗng thấy lòng chênh chao khi nghe ai nhắc đến hai tiếng “quê nhà”. Hóa ra, quê hương không chỉ là một miền đất – mà là một miền nhớ.
Tôi từng nhiều lần trở về sau những tháng ngày rong ruổi. Có lần về quê vào mùa lúa chín, cánh đồng vàng óng ánh như tấm thảm khổng lồ trải dài tận chân trời. Mùi lúa thơm ngát, gió thổi qua làm sóng lúa lăn tăn như những câu hát ru. Bà ngồi dưới mái hiên, gương mặt đã nhăn nheo, mắt không còn tinh nhưng nụ cười vẫn hiền như xưa. Bà bảo, “về rồi đó hả con?”. Chỉ một câu thôi mà mắt tôi cay xè. Câu nói tưởng chừng bình thường, nhưng lại chạm đến tầng sâu nhất của nỗi nhớ, của thương yêu.
Có khi về vào mùa mưa, quê hương đắm mình trong màn nước trắng xóa. Đường làng lầy lội, cây cối rũ rượi, trời sầm sì suốt ngày. Nhưng lòng tôi lại thấy ấm. Có lẽ vì trong cái lạnh lẽo của mưa phùn, có hơi ấm của bếp than hồng, của bát chè đậu nóng mẹ nấu, của câu chuyện xóm làng giản dị mà đầy tình người.
Quê hương không bao giờ hào nhoáng. Nó hiện diện lặng lẽ, không ồn ào, không phô trương. Nhưng chính bởi vậy mà nó đi sâu vào tiềm thức, trở thành một phần của căn cước, của hồn vía mỗi con người. Người ta có thể thay tên đổi họ, có thể đổi quốc tịch, đổi chốn ở, nhưng chẳng thể đổi được quê hương đã sinh ra mình.
Có một điều lạ là, khi còn ở quê, tôi từng mơ rời xa. Tôi mơ thành phố với những con đường lớn, đèn sáng rực rỡ, những quán cà phê có điều hòa và nhạc du dương. Tôi mơ giấc mơ về sự đổi đời. Tôi không nhận ra vẻ đẹp của quê hương khi còn đang sống trong lòng nó. Giống như người ta thường không thấy được giá trị của ánh sáng khi đứng giữa ban ngày. Chỉ đến khi đi xa, khi những giấc mơ bị cuộc đời làm xù xì, tôi mới nhận ra, quê hương chính là nơi duy nhất chờ tôi trở lại với nguyên vẹn yêu thương.
Tình yêu quê hương không cần phải nói thành lời. Nó hiện lên trong ánh mắt của người nông dân nhìn cánh đồng sau mùa gặt. Trong giọng nói của đứa trẻ ê a học vần bên cửa sổ chông chênh. Trong bữa cơm có canh rau tập tàng và quả cà muối xổi. Trong những con người chân chất, sẵn sàng giúp nhau mà không đòi hỏi. Yêu quê hương là khi ta dõi theo từng đổi thay, từng nhịp sống nơi ấy, dù ta đang đứng ở đâu trên mặt đất này.
Tôi từng gặp một bác xe ôm ở Sài Gòn, quê ở Quảng Trị. Bác nói giọng rặt miền Trung, lưng đã còng, tay run run nhưng vẫn nắm chặt tay lái. Bác bảo, “Tui chạy vài năm nữa thôi rồi về quê. Ở đây tiền nhiều thiệt, mà nhớ nhà lắm cháu ơi.” Tôi gật đầu. Không cần nhiều lời. Vì tôi hiểu. Quê hương là sợi dây vô hình níu chân người xa xứ. Là nơi, dù có nghèo, vẫn đủ đầy.
Càng lớn, tôi càng thấm câu nói: “Ai đi xa cũng có một quê nhà để trở về.” Quê hương có thể không còn nguyên vẹn như xưa – con đường làng đã trải nhựa, ngôi nhà cũ bị thay bằng biệt thự mới, ruộng đồng thu hẹp lại để nhường chỗ cho khu công nghiệp. Nhưng trong tim ta, quê hương vẫn còn đó – với bóng dáng của một thời, với mùi thơm của ký ức, với tiếng cười rộn rã tuổi thơ. Quê hương là cái gì đó không thể bị đô thị hóa, không thể được thay thế bởi bất kỳ bản vẽ quy hoạch nào.
Tôi yêu quê hương không chỉ vì đó là nơi tôi được sinh ra, mà còn vì nơi đó chứa đựng những giá trị không thể đong đếm: lòng hiếu thảo, sự đùm bọc, sự kiên cường trước bão giông, và sự bao dung đến lạ lùng. Người quê tôi nghèo, nhưng giàu nghĩa tình. Đói no cùng chia sẻ, hoạn nạn chẳng ai bỏ ai. Những thứ đó, ta chẳng học được ở bất kỳ trường lớp nào.
Tình yêu quê hương là thứ tình cảm nguyên sơ và đẹp đẽ nhất trong đời người. Nó không cần được tô vẽ, cũng chẳng cần được khua chiêng gõ trống. Nó chỉ cần tồn tại – trong những gì ta nhớ, ta thương, ta đau đáu khi nhìn về phía trời xa có đám mây trôi lặng lẽ.
Có người hỏi tôi: “Yêu quê hương thì làm được gì cho nó?” Tôi mỉm cười. Yêu là không quên. Là góp nhặt từng mảnh nhỏ, để lưu giữ hồn quê trong thơ, trong văn, trong giấc mơ. Là không để người ta quên mất rằng, quê hương là gốc rễ, là nền móng. Cây mà lìa gốc thì sao còn đứng được giữa bão giông?
Một đời người là hữu hạn. Nhưng tình yêu dành cho quê hương, nếu được nuôi dưỡng, sẽ trở thành bất tử. Dù sau này tôi sống ở đâu, làm gì, thành công hay thất bại, tôi vẫn muốn giữ cho mình một góc tim nhỏ để nhớ về quê hương. Chỉ cần một làn khói lam chiều, một tiếng gà gáy trưa, một nụ cười đôn hậu, là đủ để tôi nhận ra – tôi là người có quê.
Và đó là một điều may mắn.
AI SÁNG TẠO
Chưa biên tập
